Background

SO SÁNH

TƯ BẢN CHỦ NGHĨA

XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Từ mâu thuẫn của tư bản đến khát vọng của xã hội chủ nghĩa

TỪ MÂU THUẪN CỦA TƯ BẢN ĐẾN KHÁT VỌNG CỦA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Lịch sử phát triển của nhân loại luôn vận động qua các hình thái kinh tế – xã hội, từ cộng sản nguyên thuỷ, chiếm hữu nô lệ, phong kiến, đến tư bản chủ nghĩa (TBCN) và xã hội chủ nghĩa (XHCN). Mỗi hình thái đều mang dấu ấn của phương thức sản xuất đặc trưng, tức sự thống nhất giữa lực lượng sản xuất (LLSX) và quan hệ sản xuất (QHSX).

Trong học thuyết của C.Mác, tư bản chủ nghĩa được xem là giai đoạn phát triển cao của chủ nghĩa bóc lột, nơi năng suất lao động đạt đỉnh nhưng mâu thuẫn nội tại giữa tính chất xã hội của sản xuất và hình thức chiếm hữu tư nhân kết quả lao động trở nên gay gắt nhất. Từ chính lòng TBCN, những yếu tố vật chất và tinh thần của một hình thái xã hội mới – chủ nghĩa xã hội – nảy sinh.

Vì vậy, so sánh hai hình thái này không chỉ là đối chiếu cơ học, mà là phân tích sự vận động lịch sử – tất yếu của quá trình phủ định biện chứng: từ chủ nghĩa tư bản → chủ nghĩa xã hội → chủ nghĩa cộng sản.

Historical imagery
Historical imagery

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN illustration 1
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN illustration 2
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN illustration 3

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI illustration 1
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI illustration 2
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI illustration 3

SO SÁNH CỤ THỂ

Nhấn vào để xem chi tiết, hover để xem thông tin nhanh

TIÊU CHÍ
TƯ BẢN CHỦ NGHĨA
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
🏭Sở hữu TLSX
Tư nhân, tập trung vào thiểu số tư bản
Công cộng, tập thể, toàn dân
🎯Mục tiêu sản xuất
Lợi nhuận tối đa
Nhu cầu con người, phúc lợi xã hội
Động lực
Cạnh tranh, lợi ích cá nhân
Hợp tác, lợi ích tập thể
⚙️Cơ chế vận hành
Thị trường tự do, quy luật giá trị tự phát
Thị trường có kế hoạch, điều tiết bởi Nhà nước
💰Phân phối
Theo vốn, quyền lực kinh tế
Theo lao động, phúc lợi xã hội
👥Quan hệ giai cấp
Đối kháng (tư sản – vô sản)
Hợp tác, bình đẳng dần
📊Chỉ số Gini
Cao (≥ 0.5) – bất bình đẳng lớn
Thấp (0.2–0.3) – công bằng hơn
📈Tính ổn định
Chu kỳ khủng hoảng thường xuyên
Ổn định hơn, kế hoạch hóa dài hạn
❤️Tính nhân văn
Con người là phương tiện kiếm lợi
Con người là mục tiêu phát triển
🚀Xu hướng phát triển
Bị giới hạn bởi mâu thuẫn nội tại
Mở ra hướng đi của tương lai nhân loại

Nếu TBCN là "đỉnh cao của chủ nghĩa bóc lột", thì XHCN chính là hình thái xã hội mới, nơi con người thoát khỏi sự tha hóa, phát triển toàn diện cả vật chất và tinh thần.

VIỆT NAM VÀ MÔ HÌNH KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Vietnam economic model
Vietnam development

Sau khi thống nhất đất nước, Việt Nam bước vào thời kỳ quá độ lên CNXH với xuất phát điểm thấp: lực lượng sản xuất nhỏ bé, cơ chế kế hoạch hóa tập trung bộc lộ nhiều hạn chế.

Đổi mới (1986) đánh dấu bước ngoặt: chuyển sang kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đây là sáng tạo lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam, vì nó vừa tôn trọng quy luật khách quan của thị trường, vừa bảo đảm định hướng chính trị – xã hội XHCN.

NHỮNG THÁCH THỨC VÀ ĐỊNH HƯỚNG

THỊ TRƯỜNG LÀ PHƯƠNG TIỆN, CHỦ NGHĨA XÃ HỘI LÀ MỤC TIÊU

So sánh tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa cho thấy hai cách tổ chức kinh tế – xã hội khác nhau về bản chất.

Tư bản chủ nghĩa: động lực mạnh nhưng mang trong mình mâu thuẫn tự hủy; phát triển lực lượng sản xuất nhưng tạo ra bất bình đẳng sâu sắc.

Xã hội chủ nghĩa: hướng tới phát triển con người toàn diện, kết hợp hiệu quả – công bằng – bền vững.

Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam chính là sự vận dụng sáng tạo học thuyết Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể: 'Sử dụng cơ chế thị trường như một công cụ, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước, để đạt tới mục tiêu xã hội chủ nghĩa.'

Nếu chủ nghĩa tư bản là giai đoạn mà con người sáng tạo ra của cải nhưng bị tha hoá bởi chính sản phẩm của mình, thì chủ nghĩa xã hội là bước chuyển mà ở đó con người làm chủ sản xuất, làm chủ bản thân và xã hội. Việt Nam đang bước đi trên con đường đó – một con đường vừa hiện thực, vừa lý tưởng, vừa kinh tế, vừa nhân văn.

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình tổng quát của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam – vừa tuân theo quy luật khách quan của thị trường, vừa hướng tới công bằng, tiến bộ, phát triển con người toàn diện.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

★ VIỆT NAM TIẾN LÊN ★